Antwerp Symphony Orchestra

28 DECEMBER 2018 • 0

Over de plaat die iets veranderde - Ella Michiels

Platen, boeken, films of schilderijen kunnen een leven veranderen. Daarom vragen we in elk nummer naar vijf cultuurproducten die een belangrijke rol speelden in iemands leven. De antwoorden komen telkens van iemand uit de wereld van de klassieke muziek. Dit keer is dat Ella Michiels. Zij presenteert de kamermuziekconcerten van het Antwerp Symphony Orchestra.

'Ik leerde de Kreutzersonate van Beethoven, Vioolsonate nr. 9, opus 47, kennen door de adaptaties die erop gebaseerd zijn. De sonate is genoemd naar violist Rudolphe Kreutzer, voor wie Beethoven het stuk schreef, maar hij vond het stuk lelijk en weigerde het te spelen. (lacht) De eerste adaptatie die ik ontdekte, was de gelijknamige roman van Tolstoj uit 1889. Die werd vertaald naar een theaterstuk van naastdeburen en 't Arsenaal met Tom Van Landuyt en Angela Schijf. Die muziektheatervoorstelling heeft me zó ontroerd. De Kreutzersonate werd volledig gespeeld, zij het onderbroken door tekst en spel. Sinds dat stuk beluister ik de sonate zeer vaak. En elke keer weer ben ik er ontzettend door geraakt. Er zit zoveel variatie in. Ik heb verschillende uitvoeringen in huis gehaald. Jammer genoeg hoorde ik het stuk niet meer live, maar dat staat nog op mijn lijstje.' 'De Kreutzersonate staat in een aantal van mijn afspeellijsten op Spotify. Als ik na het werk naar huis rijd, dan kan ik er echt de dag mee achter mij laten. Dit stuk brengt me in een andere wereld.'

'In Sprakeloos vertelt Tom Lanoye het verhaal van zijn moeder, een zeer theatrale vrouw die hem de liefde voor taal meegaf. De laatste jaren van haar leven had ze afasie, spraakverlamming. Dat was voor Lanoye en zijn familie een groot drama. Uiteindelijk moest hij beslissen zijn moeder te laten sterven. 'Misschien kan liefde maar één ding echt en dat is uit liefde doden.' Die zin uit het boek heeft me enorm geraakt. Dat bij jezelf moeten toegeven, lijkt me het moeilijkste dat er is. Sprakeloos deed me realiseren dat we daar allemaal voor staan. Drie van mijn vier grootouders zijn nog in leven, dat is een ongelofelijk geluk dat wij hebben als familie. Sinds dat boek hoop ik dat het voor de mensen rondom mij niet zo moet aflopen.'

'Ik vind dit boek op zoveel vlakken schitterend. Lanoye ging touren met een theatervoorstelling, er is een radiopodcast van gemaakt en een film. Als ik een verhaal goed vind, zoek ik naar adaptaties, dat merk je wel. Over Sprakeloos op de planken schreef ik mijn thesis. Zo kwam het dat ik dat ene jaar het boek oneindig veel heb gelezen. Sommige fragmenten zullen hopelijk heel mijn leven in mijn hoofd blijven. Lanoye heeft een ongelofelijke taalrijkdom, maar het is ook een heel gevoelig onderwerp. Dat iemand die zo taalgevoelig is haar taal verliest... Ik ben zelf dagelijks met taal bezig, ik denk dat ik daarom zo gepassioneerd ben door dat boek.'

'In het Magritte Museum in Brussel kwam ik als kind vaak met mijn ouders. Ik werd geprikkeld door die gekke schilderijen. In Les idées claires zie je de zee met daarboven een zwevend rotsblok en een wolk. Die titel is zeer ironisch, want het is een van zijn meest surrealistische werken. Magritte laat de interpretatie volledig over aan de toeschouwer. Toen ik achttien was, kocht ik een poster van het schilderij en hing die in mijn kamer. Het schilderij heeft daar jaren gehangen en elke keer zag ik iets anders. Dat vind ik heerlijk aan het werk van Magritte.'

'Ik hou van surrealisme. Ik vind dat je de dingen niet te serieus mag nemen. Kunstenaars die iets op zijn kop durven te zetten op een manier die niet klassiek is, waardeer ik. Voor alle duidelijkheid: ik hou enorm van de klassiekers, maar ik geniet nog meer van surrealistische werken. Sommige mensen hebben ook een surrealistisch kantje. Als je zelf zo bent, heb je oog voor andere mensen die dat ook hebben.' (lacht)

'De film Matilda, naar het boek van Roald Dahl, heeft veel invloed gehad op mij. Net als Matilda zat ik als kind voortdurend met mijn neus in de boeken. Ik kon me ongelofelijk met haar identificeren, zat ook altijd in mijn eigen wereld. Ik geef les in het deeltijds kunstonderwijs en merk dat veel kinderen die liefde voor Matilda delen. Het gaat om de magie van het lezen en de fantasie die boeken kunnen opwekken. De film werd gemaakt in 1996, ik vind het straf dat kinderen er vandaag nog graag naar kijken. Dat toont aan dat Matilda tijdloos is, zoals veel verhalen van Roald Dahl.'

'Wat ik zo mooi vind is dat het boek zoveel karakters, zoveel soorten mensen bij elkaar brengt. Er is de zachte juf Engel, maar ook de boze directrice Bulstronk. Matilda zelf groeit op in een gezin dat helemaal niet bij haar lijkt te passen. Je leert veel over hoe het is om samen te leven met mensen die helemaal niet zijn zoals jij en hoe je daarin een weg moet vinden. Volgens mij heb ik die boodschap als kind opgepikt. Mijn mama en ik zeggen soms tegen elkaar: 'Kijk, daar loopt zo'n mevrouw Bulstronk.' Of als ik een heel zachtaardige persoon tegenkom: 'Dat was een juf Engel'. Die personages zijn zo herkenbaar, ze bestaan echt.'

'In 2008 zag ik Pubers bestaan niet van Kopergietery. Zij maken veel straffe dingen, en dat stuk staat hoog op hun palmares. Ik was zo onder de indruk en besefte: 'Ja, dat is theater maken, dat is spelen, dat kan dus op een podium gebeuren'. Sindsdien ben ik nooit gestopt met naar theater gaan. Ik zie per seizoen gemiddeld dertig theater- en dansvoorstellingen. En daarbij komt nog een hele reeks klassieke concerten.'

'Mijn ouders namen me al heel vroeg mee naar culturele evenementen. Daar ben ik hen eeuwig dankbaar voor. Ik geef zelf les en weet dat het niet eenvoudig is om zestienjarigen te overtuigen twee uur lang hun smartphone los te laten. Maar als ik maar één jonge tiener datzelfde gevoel kan meegeven of het belang van cultuur kan doen inzien, is mijn opzet geslaagd. (lacht) Weet je, mensen oordelen heel gauw. Maar door naar theater te gaan, kijk je op een kritische manier naar de wereld en wordt je soms een spiegel voorgehouden.' MVM